Αρχιερείς, Επίσκοποι και άλλοι Ιερωμένοι που κατάγονταν από την Γαλάτα.
Η Γαλάτα έχει να παρουσιάσει ένα μεγάλο αριθμό κληρικών, που μερικοί έφτασαν και σε ψηλά εκκλησιαστικά αξιώματα.
Εύλογα όμως γεννάται το ερώτημα, γιατί τόσοι πολλοί Γαλατίτες να ιερωθούν;
Πιστεύεται πως το μοναστήρι της Ποδίθου, όσο και τα τόσα εκκλησάκια που βρίσκονται γύρω και μέσα στο χωριό, συνέβαλαν ώστε οι άνθρωποι εδώ να είναι μέχρι σήμερα θεοσεβείς, και πολλοί να ιερωθούν.
Ματθαίος Γαλατιανός (16 ος αιώνας – 1637)
Ο Ματθαίος Γαλατιανός γεννήθηκε στην Γαλάτα κατά το β΄ μισό του 16 ου αιώνα και έγινε ιερομόναχος. Σπούδασε στο Ελληνικό Κολέγιο του Αγίου Αθανασίου στη Ρώμη και το 1603 εξέδωσε τα μηναία Δεκεμβρίου και Ιανουαρίου στη Βενετία.
Όταν επέστρεψε στην Κύπρο, δίδαξε τα Ελληνικά γράμματα και ήταν πιθανό ο διάδοχος του Λεόντιου Ευστράτιου, στη Σχολή της Αρχιεπισκοπής στη Λευκωσία.
Ο περιηγητής Della – Valle 1608, μας πληροφορεί πως ο Ματθαίος Γαλατιανός είχε γνώσεις ορυκτολογίας και φαρμακολογίας και πως έζησε για ένα διάστημα, γύρω στο 1625 στο Όρος Σινά.
Αρχιεπίσκοπος Φιλόθεος (τέλη 17 ου αιώνα – 1759)
Ο Αρχιεπίσκοπος Φιλόθεος γεννήθηκε στην Γαλάτα στα τέλη του 17 ου αιώνα. Πολύ νέος πήγε στην Κωνσταντινούπολη όπου σπούδασε στην Πατριαρχική Ακαδημία.
Στην Κύπρο γύρισε το 1734. Όταν πέθανε ο Αρχιεπίσκοπος Σίλβεστρος, οι Κύπριοι εκλέξανε νέον Αρχιεπίσκοπο το Φιλόθεο. Ίδρυσε στη Λευκωσία σχολή Ελληνικών γραμμάτων και εκκλησιαστικής μουσικής. Φρόντισε για την ανέγερση του ναού του Αποστόλου Βαρνάβα στη Σαλαμίνα. Κατόπιν ενεργειών του, έγινε ο μεγάλος Κώδικας, ο γνωστός σαν κώδικας Α΄ της Αρχιεπισκοπής, που αποτελεί πολύτιμη πηγή πληροφοριών για τον 18 ον αιώνα.
Αξιοσημείωτο είναι το εγκώμιο που πλέκει στον Αρχιεπίσκοπο Φιλόθεο ο Ρώσσος περιηγητής Βασίλειος Γρηγόροβιτς Μπάρσκυ. Αυτός συνδεόταν φιλικά με τον Αρχιεπίσκοπο και δίδασκε τα Λατινικά στη Σχολή που είχε ιδρύσει στη Λευκωσία ο Φιλόθεος. Να τι γράφει:
«Έμαθα να εκτιμώ εν τω προσώπω του, άνθρωπον καλού χαρακτήρος, σοφόν, ενάρετον, έχοντα κλίσιν προς τα γράμματα και πολύ περισσότερον εις την διδαχήν. Ενώ ήτο Αρχιεπίσκοπος, οργάνωσε μια σχολήν δι Ελληνικά και με εκράτησεν δια τα Λατινικά, προσπαθών δι όλων των μέσων να στολίσει το ποίμνιον του δια πάσης αρετής» 1734.
Με τις ενέργειες του κατάφερε να πείσει τον Μεγάλο Βεζίρη από την Κωνσταντινούπολη και «εξέδωσε φιρμάνι, δυνάμει του οποίου ο κατά καιρούς Αρχιεπίσκοπος και οι τρεις αρχιερείς του, αναγνωρίζονταν επίσημα «Ραγιά-Κοτζαμπάσηδες» δηλαδή κηδεμόνες και αντιπρόσωποι των Ελλήνων» (Κυπριακή Εγκυκλοπαίδεια).
Ο Αρχιεπίσκοπος Φιλόθεος απεβίωσε το 1759.
Μητροπολίτης Πάφου Επιφάνιος (1839-1899)
Αφού έμαθε τα πρώτα γράμματα στην γενέτειρα του Γαλάτα, (σχολείο Παναγίας Ποθίδου) πήγε στο μοναστήρι του Κύκκου, σαν δόκιμος. Αργότερα φοίτησε στο Σχολαρχείο Λευκωσίας και στη συνέχεια πήγε στη Βηρυτό για να μάθει την Τουρκική γλώσσα.
Χειροτοτονήθηκε σε ιερομόναχο τον Οκτώβρη του 1867 και τον Μάϊο του 1876 σε οικονόμο του μοναστηριού.
Το 1880 οι Παφίτες τον εκλέξανε σε Μητροπολίτη τους.
Υπηρέτησε με συνέπεια και πολλή φροντίδα τον Παφιακό κλήρο και λαό σαν καλός ποιμενάρχης.
Πέθανε το 1899 σε ηλικία 60 χρονών.
Μητροπολίτης Κυρηνείας Χρύσανθος (1880-1889)
Πολύ λίγες πληροφορίες έχουμε για την ζωή και αρχιερατεία του Μητροπολίτη Χρυσάνθου, που γεννήθηκε στη Γαλάτα.
Στον κώδικα Α΄ της Αρχιεπισκοπής αναφέρεται το πιο κάτω υπόμνημα:
«Επειδή της Αγιωτάτης Μητροπόλεως Κυρηνείας εν στερήσει γενομένης ποιμένος……. και αδεία του Μακαριωτάτου και Σεβασμιωτάτου Αρχιεπισκόπου Νέας Ιουστινιανής και πάσης Κύπρου κυρίου Σωφρονίου, συνελθόντες εν τω ιερώ ναώ του Αγίου Ιωάννου του Θεολόγου…….. εξελεξάμεθα ως τοιούτον τον πανοσιολογιώτατον διδάσκαλο κύριον Χρύσανθο Ιωαννίδην.
………..Το παρόν υπόμνημα κατεστρώθη εν τω ιερώ τούτω κώδικι της Αγιωτάτης Αρχιεπισκοπής εν έτει σωτηρίω χιλιοστώ οκτακοσιοστώ ογδοηκοστού, μηνί Ιουνίου δεκάτη Τετάρτη. (16.6.1880)
Οι αρχιερείς
Ο Κιτίου Κυπριανός
Ο Πάφου Νεόφυτος
Ο υπομνηματογράφος
Μιχαήλ Χαραλάμπους
(Παπανδρέου Κουλέντη: Βυζαντινοί Ναοί Γαλάτας)
Μητροπολίτης Κυρηνείας Μακάριος (17 ος αιώνας)
Στην εκκλησία της Παναγίας της Σκουριώτισσας, πάνω σε μια φορητή ημικατεστραμμένη πλάκα αναγράφονται τα πιο κάτω:
«……..ΤΟΙΣ ΙΕΡΑΣ ΜΟΝΗΣ ΕΞΟΔΟΥ ΤΟΥ ΠΑΝΙΕΡΩΤΑΤΟΥ
ΤΗΣ ΑΓΙΩΤΑΤΗΣ ΜΗΤΡΟΠΟΛΕΩΣ ΚΥΡΗΝΕΙΑΣ ΚΑΙ ΠΡΟΕΔΡΟΥ ΣΟΛΑΙΑΣ ΚΥ ΜΑΚΑΡΙΟΥ ΚΑΙ ΤΩ ΓΟΝΕΩΝ Α.ΦΙΔ (1714)
Κ; ΜΟ; Κ; ΓΑΛΑΤΩΝ
; ΡΟΥΣ…. Ε…. ΤΕΛΟΣ ΚΑΙ ΤΩ ΘΕΩ ΔΟΞΑ»
Ο Μητροπολίτης Μακάριος που αναφέρεται στην πιο πάνω πλάκα, διετέλεσε Μητροπολίτης Κυρηνείας από το 1712-1716. Μαρτυρεί πως καταγόταν από την Γαλάτα και φαίνεται πως με δικά του έξοδα εξωράισε ή έκαμε βελτιώσεις στον ναό της Παναγίας της Σκουριώτισσας.
Ηγούμενος Σταυροβουνίου Διονύσιος ο Β΄ (18..-1952) και ο αδελφός του Στέφανος.
Γεννήθηκαν στη Γαλάτα. Ο Διονύσιος πήγε στο μοναστήρι του Σταυροβουνιού πολύ νέος το 1900. Είχε ανώτερη μόρφωση, πτυχίο Ιεροδιδασκαλείου. Αργότερα έφερε και τον αδελφό του Στέφανο. Διδάχθηκαν και οι δύο την αγιογραφία από τον Ηγούμενο Βαρνάβα, ώστε «θεωρείται εις και σπουδαίος και διακεκριμένος αγιογράφος με αρίστην επίδοσιν».
Γύρω στο 1932 ήλθε στη γενέτειρα του με τον αδελφό του Στέφανο και ζωγράφισαν την Παναγία στο ημιθόλιο του Ιερού Βήματος, στο ναό της Παναγίας της Οδηγήτριας.
Να τι γράφει γι’ αυτόν ο γέρο Ιωσήφ ο Βατοπαιδινός, που ήταν τότε συνασκητής του:
«Όλα τα έργα του εσφράγιζεν η κορυφαία και κορωνίς των αρετών ταπεινοφροσύνη. Εις τους άλλους αδελφούς της Μονής και ειδικώς τους νεωτέρους, ήτο το άλας και το φως. Ο ήρεμος και πράος του χαρακτήρ, ήτο ικανός να μεταβάλλει και διαπλάθει τους άλλους πατέρας, τους οποίους και μόνον η παρουσία του και τα γλυκειά λόγια καθησύχαζον αμέσως, αν συνέβαινε κάποια παρεξήγησις.»
Τον αδελφό του Στέφανο, τον χαρακτήριζε όπως γράφει ο πατήρ Ιωσήφ «η προθυμία, η ευλάβεια, η σιωπή, η υποχωρητικότης, η ταπεινοφροσύνη…..εμαρτύραν την πατρικήν πρόνοιαν και κηδεμονίαν του οσιοτάτου αυτού γέροντος Διονυσίου.»
Ενθρονίσθη ηγούμενος το 1948 και το 1952 απεβίωσε «εις βαθύ γήρας».
Πηγή: «Οσίων μορφών Αναμνήσεις, Γέροντος Ιωσήφ Βατοπαιδινά 4.»
Οικονόμος Πανάρετος (1902-1978)
Ο οικονόμος Πανάρετος γεννήθηκε στη Γαλάτα το 1902.
Πολύ νέος πήγε στο μοναστήρι του Κύκκου. Αποφοίτησε το Παγκύπριο Γυμνάσιο και το 1927 χειροτονήθηκε διάκος. Το 1938 «προεχειρίσθη» σε Οικονόμο και το 1943 εκλέγηκε μέλος του Διοικητικού Συμβουλίου της Μονής.
Θεωρείται μεγάλος ευεργέτης της Γαλάτας, γιατί ανέλαβε όλα τα έξοδα για την ανέγερση του νέου σχολείου, που φέρει και το όνομα του, «Παναρέτειο Δημοτικό Σχολείο Γαλάτας»
Παραχώρησε επίσης ακίνητο στη Λευκωσία, τα εισοδήματα του οποίου χρησιμοποιούνται για διάφορα κοινωφελή έργα στη γενέτειρά του. Έκαμε επίσης διάφορες δωρεές στο ναό της Παναγίας της Οδηγήτριας.
Αρχιμανδρίτης Ιάκωβος Αρνόπουλος (1889-1956)
Διατέλεσε τοποτηρητής του Επισκοπικού θρόνου Κυρηνείας από το 1931 μέχρι το 1946. Έκανε πολλές δωρεές στον ναό της Παναγίας της Οδηγήτριας.
Άλλοι ιερωμένοι από τη Γαλάτα
Οι πιο κάτω ιερωμένοι από τη Γαλάτα, έζησαν και έδρασαν στο μοναστήρι του Κύκκου.
Ιερομόναχος Φιλόθεος 18..- 1936
Ιερομόναχος Χαρίτων 18..- 1916
Ιερομόναχος Φιλόθεος 1825-1880
Ιερομόναχος Πορφύριος 18..-1945
Ιερομόναχος Νίκανδρος 1853-1908
Ιερομόναχος Μεθόδιος 18..-1950
Ιερομόναχος Νικόδημος 18..-1954
Ιερομόναχος Ιωαννίκιος 1870-1962
Πρωτοσύγγελλος Λαυρέντιος
Διάκονος Ιερώνυμος ….- 1965
Διάκονος Νεόφυτος 18..-1932 υπηρέτησε στη μονή Τροοδιτίσσας
Αρχιμανδρίτης Ιωαννίκιος Υπηρέτησε στην Ιερή Μητρόπολη Κερυνείας
Ιερομόναχος Ιάκωβος. Εγκατεστάθηκε στη Μόρφου το 1865
Ιερομόναχος Γεννάδιος. Υπηρέτησε στο μοναστήρι της Τροοδίτισσας. Έγινε διάκονος το 1865.
Μοναχός Χαρίτων. Έζησε στο Άγιο Όρος. Πέθανε το 1955
Μοναχός Παϊσιος. Έζησε στο Άγιον Όρος.
Ζώντες κληρικοί από τη Γαλάτα
Αρχιμανδρίτης Αλέξιος Κυκκώτης. Υπηρετεί στο μοναστήρι του Κύκκου
Αρχιμανδρίτης Πορφύριος. Υπηρετεί στο μοναστήρι του Κύκκου
Αρχιμανδρίτης Νικηφόρος. Υπηρέτησε στον Κύκκο. Από ο 1961 ιερουργεί στον Ιερό Ναό Αγίων Πάντων στο Λονδίνο.
Παπαβαρνάβας Παπανδρέου. Υπηρετεί στο Ναό Αγίου Θεοδώρου Σολέας.
Παπαιωάννης Νικολάου – Οικονόμος, υπηρετεί στη Λεμεσό.
Άλλοι Ιερείς, που απεβίωσαν
Άλλοι Ιερείς που γεννήθηκαν στην Γαλάτα, που την υπηρέτησαν και απεβίωσαν ήταν:
Παπαλοϊζος Χατζηνικόλα (106 ετών)
Παπαχριστόφορος Παπαλοίζου ( 93 ετών)
Παπαφίλιππος Συμεών
Παπανδρέας Κουλέντης
Χ΄΄Παπάς Ιακώβου
Την κοινότητα Γαλάτας υπηρέτησε και ο εκ Μόρφου Παπαντώνης Μαυρομμάτης για πολλά χρόνια.
Πέραν των εκκλησιαστικών του καθηκόντων είχε πλούσια πνευματική δράση. Έτσι μέσα από τα κατηχητικά και τα Χ.Ο.Μ. (Χριστιανικές Ομάδες Μαθητών) βοήθησε πολύ τους νέους που τον ευγνωμονούν.
Ο σημερινός ιερέας της Γαλάτας, είναι ο Παπακυριακός Παπανικολάου από την Δένεια.
